Stop met praten over sociale media. Begin met luisteren.

We maken ons zorgen. Over schermtijd. Over TikTok. Over wat dat allemaal doet met onze jongeren. Logisch. En dus doen we wat we het best (denken te) kunnen: praten. Uitleggen. Grenzen stellen. Verbieden, soms. Opvoeden noemen we dat.

Alleen... het werkt niet echt. Of toch niet zoals we hopen. Misschien omdat we iets vergeten zijn: luisteren. Want luisteren naar jongeren is toch nog net iets anders dan praten over sociale media.

Praten over sociale media: "In mijnen tijd, hé"

We hebben allemaal zo onze mening over die digitale wereld waarin onze tieners zich bewegen. “Toen wij jong waren…” zeggen we dan, met de beste bedoelingen. Maar voor jongeren voelt dat vaak alsof we hun leefwereld niet begrijpen — of erger: afkeuren.

We praten te veel. En luisteren te weinig. Echt luisteren, zo eens luisteren zonder oordeel, zo eens luisteren zonder preek achteraf.

Want dáár zit de magie.

Maar hoe doe je dat, echt luisteren?

We baseren ons verder op de basis van het Socratisch Gesprek. Als je hier echt dieper wil induiken raden we absoluut het fantastische boek "Socrates op sneakers" van Elke Wiss aan. Enkele basisbegrippen rond echt luisteren en begrijpen geven we jullie in deze blog graag mee.

1. Nieuwsgierig zijn (echt nieuwsgierig)

Stel je voor: jij ontdekt een nieuwe wereld waar alles snel, kleurrijk en verbonden is. Zou je het leuk vinden als iemand alleen maar zegt dat het slecht is? Wees nieuwsgierig en vraag door. Laat je kind gids zijn in die online jungle. Voor we oordelen is het misschien niet slecht om te weten wat ze daar allemaal doen, wat zij er leuk aan vinden.

2. Je oordeel even op pauze

TikTok is misschien niet jouw ding. Maar dat hoeft ook niet. Wat telt: dat jij luistert zonder meteen te corrigeren of te vergelijken. Jouw mening telt, maar even niet nu. Kijk eens mee, toon echte interesse voor wat ze maken en wie ze volgen. Bevraag hun oordeel, voordat we zelf oordelen.

3. Open zijn

Jij wil dat je kind open is tegen jou? Geef dan zelf het goede voorbeeld. Laat je verrassen. Durf je mening te herzien. Het is geen quiz. Er is geen ‘juist antwoord'. Vergelijk eens jullie idolen, naar wie keek jij vroeger op? Welke stomme dingen hebben jouw idolen gedaan?

4. Echt luisteren

Hoor je alleen de woorden, of ook de gevoelens erachter? Slechts 7% van onze communicatie is verbaal (met woorden). Luister dus ook eens naar de lichaamstaal, de stiltes en de blik in hun ogen. een aarzeling en een pauze zeggen soms meer dan enkele woorden

Verbale, para-verbale en non-verbale communicatie

5. Durven spiegelen - laat jezelf ook een beetje zien

Goede vragen zetten niet alleen je kind aan het denken, maar ook jou. Dat vraagt iets moeilijks: jezelf kwetsbaar durven opstellen.

In plaats van: “Dat is toch geen echt contact, al dat gechat!”

Probeer eens: “Ik merk dat ik het moeilijk vind om te begrijpen waarom dat zo belangrijk voor je is. Wil je me het uitleggen?”

Of in plaats van: “Vroeger gingen we gewoon buiten spelen!”

Probeer: “Ik merk dat ik vaak vergelijk met mijn jeugd, maar dat helpt niet altijd. Hoe ervaar jij het verschil?”

Zo laat zien dat je zelf ook nog aan het leren bent. Dat geeft je kind ruimte om fouten te maken, te twijfelen en na te denken — zónder zich aangevallen te voelen.

Daarna kan je doorvragen en eventueel eigen inzichten inbrengen.

Pro-tip: Spreek in de ik-vorm. “Ik merk dat…” of “Ik vind het lastig om…” werkt verbindender dan “Jij moet eens…”

6. Praat mét, niet tégen - het is geen debatclub aan de keukentafel

Soms lijkt het alsof we ons kind moeten overtuigen van ons gelijk. Maar opvoeden is geen wedstrijd. Het doel is geen overwinning, maar verbinding.

In plaats van: “Je zit te veel op je gsm. Punt.”

Probeer: “Ik merk dat je vaak op je gsm zit. Hoe voel jij je daar eigenlijk bij?”

Of: “Je moet echt leren je grenzen te bewaken.”

Probeer: “Hoe weet jij wanneer het te veel wordt voor jou? En wat doe je dan?”

Stel open vragen, zonder dubbele bodem. 

Niet: “Snap je nu wat ik bedoel?” (want dat is meestal ‘zeg gewoon dat ik gelijk heb’), Maar: “Wat denk jij hierover?” of “Hoe zie jij dat?”

Extra oefening:

Zeg na een antwoord van je kind niet meteen je eigen mening. Herhaal eerst wat je gehoord hebt.

“Dus je vindt het ontspannend om op TikTok te zitten na school? Klopt dat?”

Zo voelt je kind zich echt gehoord. Pas daarna kan je doorvragen naar alternatieven:

“Zijn er nog andere activiteiten die voor jou ontspannend zijn?”.

7. Empathie, altijd – voelen vóór je spreekt

Empathie is geen medelijden. Het is ook niet zeggen “ik snap het” terwijl je het eigenlijk niet snapt. Het is durven meevoelen, zelfs als je iets niet kent of begrijpt.

Bijvoorbeeld:

Je kind zegt: “Iedereen post foto's van leuke dingen, en ik voel me saai.”

Antwoord dan niet: “Ach, dat is maar schijn. Trek het je niet aan.”Maar wél: “Dat lijkt me een lastig gevoel. Heb je dat vaak?”

Of als je puber zegt: “Ik wil gewoon geen bericht missen.”

Zeg dan niet: “Zucht… je moet leren relativeren.”Maar wel: “Dat herken ik wel — ik wil ook niks missen in mijn groep. Hoe voelt dat voor jou?”

Tip:

Je hoeft niet meteen met een oplossing te komen. Soms is er gewoon zijn het mooiste wat je kunt doen.

Een knik. Een “hmm, dat klinkt lastig.” Dat is al empathie. Empathie is moeilijker dan we denken, kijk maar eens naar deze video van Brene Brown 👇

En nu? Tijd voor een echt gesprek.

Gebruik deze vragen als opstapje. Niet als checklist. Wel als uitnodiging.

Open vragen

• Wat vind je het leukste aan sociale media?

• Hoe voel je je na een avond scrollen?

• Hoe zou een dag zonder gsm eruitzien?

Verhelderende vragen

• Kun je dat eens uitleggen?

• Wat bedoel je precies met…?

• Hoe ziet dat eruit voor jou?

Doorvragen

• Waarom denk je dat?

• Wat maakt dat je je zo voelt?

• Hoe zou je het anders willen?

Reflectieve vragen

• Wat zou je winnen als je wat minder online zou zijn?

• Wat zou jij doen met extra tijd zonder scherm?

• Wat mis je als je offline bent?

Hypothetische vragen

• Wat als er een week geen internet was?

• Wat zou je doen zonder sociale media?

• Wat doe je als iets op sociale media je kwetst?

Kritische vragen

• Denk je dat sociale media invloed hebben op je zelfbeeld?

• Wat zijn volgens jou de goeie én minder goeie kanten ervan?

• Hoe merk je dat sociale media je relaties beïnvloeden?

Empathische vragen

• Hoe voel jij je als je anderen leuke dingen ziet doen online?

• Wanneer maakt sociale media jou blij?

• Wat vind je het lastigst aan die online wereld?

Geen wondermiddel, wél een goede start

Je hoeft het niet perfect te doen. Luisteren is geen trucje. Het is een keuze. Een keuze om ruimte te maken. Voor het verhaal van je kind. Voor zijn of haar wereld. Niet om die wereld te veranderen, maar om er deel van uit te maken.